Nationale Ketchupdag – 5 juni

5 juni is een belangrijke dag voor Amerika's meest geliefde smaakmaker. Nationale Ketchupdag, een ode aan de pittige saus op basis van tomaten die Amerikanen op alles smeren, van friet en hamburgers tot roereiKetchup is zo'n belangrijk ingrediënt in Amerikaanse huishoudens (volgens sommige schattingen is het te vinden in ongeveer 97% van de Amerikaanse keukens) dat we het al snel als vanzelfsprekend beschouwen.

Maar deze dag herinnert ons eraan om de pittige smaak, fascinerende geschiedenis en alle creatieve manieren waarop ketchup gebruikt kan worden, te waarderen. Of je nu een diehard fan bent die ketchup op biefstuk doet of een purist die het alleen bij frietjes doet, Nationale Ketchupdag is hét moment om er enthousiast in te duiken. Dus pak die Heinz-fles (je weet wel, zo'n flesje dat langzaam schenkt) en laten we de koning der smaakmakers vieren.

Viering van Nationale Ketchupdag

Hoe vier je de onmisbare saus die ketchup is? Laten we de manieren eens opsommen. Voor velen is het net zo simpel als genieten van hun favoriete maaltijd met ketchup. Dit is de perfecte dag om de grill aan te steken en klassieke Amerikaanse gerechten te bereiden die bijna om ketchup smeken: sappige hamburgers, dikke hotdogs, knapperige frietjes of goudbruine... uienringen.

Ketchup en uienringen vormen zo'n dynamisch duo dat de viering van Ketchupdag kan aanvoelen als een warming-up voor Nationale Uienringendag later in de maand. Sommige burgerrestaurants of -diners hebben speciale aanbiedingen – wees niet verrast door een "gratis friet bij ketchup"-aanbieding op 5 juni, of menu-items in beperkte oplage met creatieve sauzen op basis van ketchup.

Thuis zou je de dag kunnen eren door zelf ketchup te maken. Ja, zelfgemaakte ketchup bestaat, en het is niet zo moeilijk: laat tomaten (of tomatenpuree) sudderen met azijn, suiker, zout en specerijen zoals kruidnagel, piment en uienpoeder. Na een uur of twee langzaam koken kun je het mixen en zeven tot een gladde saus. Het resultaat is vaak wat frisser en minder zoet dan ketchup uit een fles – een leuk project voor avontuurlijke koks en een gespreksstarter tijdens je Ketchup Day-barbecue. Je kunt ook experimenteren met ketchups met een smaakje. Heb je ooit curryketchup (een favoriet in Duitsland) of jalapeño-ketchup geprobeerd? Nationale Ketchupdag is een perfect moment om je smaakpapillen te verbreden.

Voor een eigenzinnige twist doen sommige feestvierders activiteiten of stunts met een ketchupthema. Er zijn challenges op sociale media geweest waarbij mensen ketchup op onverwachte gerechten smeerden en de (soms hilarische) resultaten deelden – ketchup op ijs, iemand? Kinderen zullen een ketchupkunstproject leuk vinden (schilderen met ketchup verschilt niet zoveel van vingerverven!).

Als je een echte ketchupfanaat bent, kun je op deze dag een rode outfit of zelfs een ketchupkostuum dragen. En natuurlijk gebruiken velen sociale media om... #NationalKetchupDay om ketchupfeiten, herinneringen en foto's te delen. Het blijkt dat heel wat mensen een sterke mening hebben over het "juiste" gebruik van ketchup (een verhitte discussie: mag ketchup ooit op een hotdog? Inwoners van Chicago zeggen volmondig "nee"). Allemaal goed voor de smaakmaker die zowel nostalgie als speelse controverse oproept.

Het verhaal van ketchup: van ouderwetse saus tot modern basisproduct

Het verhaal van ketchup is rijker dan alleen zijn felrode kleur. De oorsprong van ketchup (of "catsup", zoals het op verschillende manieren is gespeld) gaat terug tot het oude China, maar je zult misschien verbaasd zijn als je hoort dat de vroegste ketchups helemaal geen tomaten bevatten. Het woord ketchup komt waarschijnlijk van het Hokkien-Chinese woord kê-tsiap, een gefermenteerde vissaus die dateert uit ongeveer 300 v.Chr. Dit hartige brouwsel werd gemaakt van gezouten vis en kruiden – een wereld van verschil met de zoete tomatensaus die we vandaag de dag kennen. Tegen de 17e eeuw kwamen Britse zeelieden versies van deze vissaus tegen in Zuidoost-Azië en brachten het concept naar huis. Ze probeerden "ketchup" na te maken met ingrediënten zoals oesters, ansjovis, champignons en walnoten om de umami-smaak na te bootsen. Vroege Engelse ketchuprecepten uit de 18e eeuw lijken inderdaad meer op inmaakpekelmengsels dan op de dikke rode saus die we nu kennen.

Tomaten maakten pas begin 19e eeuw hun intrede in de ketchup. Het eerste bekende recept voor tomatenketchup wordt toegeschreven aan een Amerikaanse wetenschapper en tuinbouwer genaamd James Mease, die in 1812 een recept publiceerde met rijpe tomaten, kruiden en brandewijn. Halverwege de eeuw begon tomatenketchup aan populariteit te winnen, vooral nadat er suiker aan het recept werd toegevoegd om de saus te stabiliseren en zoeter te maken. Het keerpunt kwam in 1876 toen Henry J. Heinz zijn inmiddels iconische ketchup lanceerde, op de markt gebracht als een "gezegende verlichting voor moeder en de andere vrouwen in het huishouden!" Heinz' recept – dik, zoet en gemaakt met rijpe tomaten en azijn – was een enorm succes en hielp de standaard te zetten voor ketchup zoals we die nu kennen.

National Ketchup Day zelf is een moderne uitvinding waarvan de oorsprong onduidelijk is. De mensen van de National Day Calendar geven toe dat ze niet weten wie 5 juni als eerste tot Ketchupdag heeft uitgeroepen. Het lijkt de afgelopen decennia te zijn ontstaan, waarschijnlijk als een leuke manier voor ketchupfans (en mogelijk ook ketchupbedrijven) om de smaakmaker te eren. Ongeacht wie ermee begon, begin jaren 2000 begon de datum te verschijnen in foodiekalenders en online vieringen. Zelfs het Heinz History Center in Pittsburgh (de geboorteplaats van Heinz-ketchup) heeft National Ketchup Day erkend en omarmt hiermee een excuus om de erfenis van ketchup te promoten. Ketchup wordt immers soms "de nationale smaakmaker" van de VS genoemd – en op 5 juni is die titel absoluut verdiend.

Saucy Selections: creatieve recepten en ketchupfavorieten

Je zou ketchup kunnen zien als een eindproduct, maar het kan ook een ingrediënt zijn dat creativiteit in de keuken stimuleert. Overweeg ter ere van Nationale Ketchupdag eens om een gerecht te koken waarin ketchup op een unieke manier wordt gebruikt. De balans van zoet, pittig en hartig in ketchup maakt het een verrassend veelzijdige basis voor sauzen en glazuren. Je kunt bijvoorbeeld snel een barbecuesaus maken door ketchup te combineren met bruine suiker, worcestersaus, een scheutje hete saus en wat kruiden – bestrijk hiermee kip of spareribs voor een lekkere BBQ-twist. Of probeer eens "fry sauce", een geliefde smaakmaker in Utah: meng gewoon ketchup en mayonaise (vaak in een verhouding van ongeveer 1:2) en voeg een vleugje augurkensap of knoflookpoeder toe. Het resultaat is een roze, romige dip, perfect voor friet en, jawel, uienringen.

Wil je je ketchup naar een hoger niveau tillen? Er zijn speciale ketchups op de markt die inspelen op de voorkeuren van foodies. Zoek naar ambachtelijke ketchupmerken die mogelijk gebruikmaken van heirloomtomaten of interessante smaakinfusies. Sommige bedrijven produceren bijvoorbeeld rokerige chipotle ketchup, curry ketchup of zelfs truffel Ketchup. Deze kunnen een gastronomisch tintje toevoegen aan je gewone friet. Als je de voorkeur geeft aan klassiekers, doe dan een smaaktest van de grote merken: Heinz vs. Hunt's vs. Del Monte – sommige mensen zweren dat ze het verschil proeven en een favoriet hebben. Je kunt ook experimenteren met alternatieve 'ketchup'-stijlen. In de Filipijnen is bananenketchup een populaire variant – oorspronkelijk ontwikkeld tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen tomaten schaars waren. Het wordt gemaakt van geprakte bananen, suiker, azijn en kruiden, rood geverfd zodat het op tomatenketchup lijkt. Het is zoeter en vaak pittiger, en heerlijk bij Filipijnse gerechten. Koop een fles bananenketchup in een Aziatische supermarkt en kijk hoe het smaakt.

Naast sauzen is er voor de echte fan ook volop ketchup te vinden. Sinds pakkende Heinz-reclames en slogans zoals "57 variëteiten" hun intrede deden in de popcultuur, heeft ketchup alles geïnspireerd, van T-shirts tot telefoonhoesjes. Hoewel je waarschijnlijk geen kussen in de vorm van ketchup nodig hebt, kan een mooie ketchupdispenser een leuke toevoeging zijn aan je keuken of picknick. Retro glazen flessen, knijpflessen met slimme etiketten, of zelfs persoonlijke ketchupzakjes – zet ze neer om een glimlach op je gezicht te toveren tijdens je Nationale Ketchupdag. Dit is immers een dag om niet alleen te genieten van de smaak van ketchup, maar ook om de vrolijke fanbase rondom deze iconische smaakmaker te vieren.

Leuke weetjes over ketchup

Een eeuwenoude saus: De voorlopers van ketchup zijn ouder dan de meeste mensen zich realiseren. De vroegste ketchup was een gefermenteerde vissaus uit China, en tegen de 18e eeuw werd ketchup in Europa en Amerika vaak op basis van champignons gemaakt. In 1758 werd in Engeland een recept gepubliceerd voor "ketchup in pasta" gemaakt van champignons, dat sterk leek op een donkere sojasaus. Champignonketchup werd in de 19e eeuw zelfs commercieel in flessen verkocht, voordat tomatenketchup de overhand kreeg.

Ketchup als medicijn: Geloof het of niet, ketchup werd ooit op de markt gebracht als medicinaal product. In de jaren 1830 beweerde de arts Dr. John Cook Bennett uit Ohio dat tomatenketchup aandoeningen zoals indigestie, reuma en geelzucht kon genezen. Hij bereidde een geconcentreerde vorm van tomatenketchup en verkocht die als "tomatenpillen". De ketchuprage duurde niet lang (rond 1840 was ze ontkracht en verdwenen), maar ze voegt een interessant hoofdstuk toe aan de geschiedenis van ketchup. De volgende keer dat u ketchup schenkt, bedenk dan dat u een dosis "18e-eeuws gezondheidstonicum" toedient (met een knipoog).

57 Variëteiten (of niet): De beroemde slogan van de HJ Heinz Company, "57 variëteiten", is een van de bekendste reclameslogans uit de geschiedenis. Maar toen Heinz de slogan in 1896 introduceerde, verkocht het bedrijf al meer dan 60 producten. Henry Heinz vond "57" naar verluidt gewoon mooi klinken – het was een mix van de favoriete getallen van hem en zijn vrouw. Tegenwoordig maakt Heinz wereldwijd veel meer dan 57 soorten condimenten, maar ze houden vast aan de klassieke slogan op hun ketchupflessen. En nu we het toch over flessen hebben: die "57" in reliëf op de hals van een glazen Heinz-fles? Het is niet zomaar een versiering – Heinz suggereert dat tikken op die plek de ketchup er soepeler uit laat lopen. Probeer het maar eens!

Record ketchupconsumptie: Amerikanen consumeren jaarlijks een enorme hoeveelheid ketchup – volgens sommige schattingen zo'n 280 miljard ounces, oftewel zo'n 3 flessen per persoon per jaar. Een moedige wedstrijdeter vestigde een bijzonder wereldrecord door een fles ketchup van 400 ml in minder dan 30 seconden door een rietje te drinken. We raden dit niet aan als manier om te vieren, maar het bewijst wel hoe ver sommige fans zullen gaan.

Ketchup in de ruimte: Ketchup heeft zelfs zijn weg naar de ruimte gevonden. NASA-astronauten hebben ketchupzakjes meegenomen naar het internationale ruimtestation ISS om hun maaltijden wat op te fleuren. In de gewichtloze omgeving moeten ze oppassen – een klodder ketchup kan zomaar wegzweven! Astronauten hebben gezegd dat sterke smaken zoals hete saus en ketchup in de ruimte bijzonder welkom zijn, omdat smaakpapillen kunnen verdoven door microzwaartekracht. Dus als je op Ketchupdag ketchup op je friet smeert, beschouw dat dan als een kosmische ervaring die mensen die erboven cirkelen, delen.

Toekomstige data voor Nationale Ketchupdag

Jaarlijks wordt op 5 juni de Nationale Ketchupdag gevierd. In 2025 valt dit smakelijke evenement op een donderdag, wat een perfecte gelegenheid is om midden in de week te genieten van je favoriete gerechten met ketchup. Kijkend naar de toekomst, volgen hier de komende data en de dagen waarop ze vallen:

Jaar	Datum	Dag van de week
2025	5 juni 2025	Donderdag
2026	5 juni 2026	Vrijdag
2027	5 juni 2027	Zaterdag
2028	5 juni 2028	Maandag
2029	5 juni 2029	Dinsdag