Wat is een burrito?

Een burrito is een populair Mexicaans en Mexicaans-Amerikaans gerecht dat bestaat uit een grote bloemtortilla die om diverse vullingen is gewikkeld en zo een stevige, handzame maaltijd vormt. Het woord "burrito" betekent letterlijk "ezeltje" in het Spaans, een grillige naam waarvan de exacte oorsprong ter discussie staat. Sommigen suggereren dat het zou verwijzen naar de manier waarop burrito's een lading verschillende ingrediënten kunnen dragen, net als een pakezel.

Een typische burrito zoals je die in landen als de Verenigde Staten vindt, is vaak stevig: stel je een warme, zachte tortilla voor die hartige ingrediënten omhult zoals gekruid vlees, bonen, rijst, kaas en salsa, allemaal opgerold in een strak cilindervormig pakketje. Burrito's zijn geliefd om hun gemak, omdat het een alles-in-één maaltijd is die je onderweg kunt eten, hun voedzaamheid en de manier waarop ze smaken en texturen combineren: de bite van de tortilla, de kruidige rijkdom van de vulling, de romigheid van gesmolten kaas of guacamole, en de kick van hete saus of pico de gallo.

Burrito's begonnen als bescheiden straatvoedsel, maar zijn inmiddels een vast onderdeel van het menu geworden in veel delen van de wereld. Vooral in de VS zijn ze aangepast en uitgebreid met verschillende regionale stijlen.

De wortels van de burrito opsporen

De exacte historische achtergrond van de burrito is wat onduidelijk, maar het concept is geworteld in de lange traditie van de Mexicaanse keuken om eten in tortilla's te verpakken. Al eeuwenlang eten mensen in Meso-Amerika taco's, die simpelweg kleinere maïstortilla's zijn die om een vulling worden gevouwen. De burrito zoals wij die kennen – gemaakt van een tarwetortilla en dichtgerold – is waarschijnlijk ontstaan in het noorden van Mexico, met name in de staat Chihuahua of omliggende regio's, aan het begin van de 20e eeuw.

Een bekend verhaal vertelt over een man genaamd Juan Méndez uit Ciudad Juárez die tijdens de Mexicaanse Revolutie in de jaren 1910 voedsel verkocht en het warm hield door het in grote bloemtortilla's te wikkelen, waarbij hij een ezel (burro) als transportmiddel gebruikte. Mensen begonnen te vragen om "het eten van de burrito (ezeltje)", en de naam bleef hangen. Of dit verhaal nu apocrief is of niet, het verbindt de burrito met het grensgebied tussen de VS en Mexico.

We weten wel dat Noord-Mexicanen in de 19e eeuw een gerecht aten van opgerolde tarwetortilla's met bonen of vlees, en in de jaren 30 werd er in Amerikaanse publicaties al over "burrito's" gesproken. De eerste burrito's waren veel eenvoudiger dan de gevulde reuzen die we tegenwoordig zien – vaak met slechts één of twee ingrediënten, zoals bonen en misschien vlees.

In een groot deel van Mexico buiten het noorden is een burrito geen alledaags gerecht; als je hem vindt, wordt hij taco de harina (bloemtortilla-taco) genoemd en is hij relatief klein, vaak met maar één vulling, zoals gepureerde bonen of roereiDe enorme burrito met meerdere ingrediënten is meer een Mexicaans-Amerikaanse innovatie.

In Californië, met name in het Mission District van San Francisco, ontstond de "Mission-style" burrito in de jaren 60. Hij wordt gekenmerkt door een oversized tortilla, gevuld met niet alleen vlees en bonen, maar ook rijst, salsa, guacamole, zure room, enzovoort, vaak verpakt in folie. Deze stijl bracht burrito's naar een ongekende populariteit.

Mission burrito's werden in de jaren 90 en 2000 de blauwdruk voor ketens zoals Chipotle, die het evangelie van grote burrito's door het hele land verspreidden. Ondertussen ontstonden er andere regionale burritostijlen: in San Diego is de burrito gevuld met friet (de California burrito), in New Mexico worden burrito's overgoten met rode of groene chilisaus (gegeten met vork en mes), en in Texas... ontbijtburrito's gevuld met eieren en spek (soms ook ontbijt-taco's genoemd).

De burrito is dus letterlijk geëvolueerd en uitgebreid vanaf zijn bescheiden oorsprong. Toch vind je in plaatsen zoals Noord-Mexico nog steeds de meer traditionele, kleinere burrito's, vaak met guisados (stoofschotels) zoals chile colorado of mole als vulling – een heerlijke herinnering dat een burrito niet zo groot hoeft te zijn als een pasgeborene om authentiek te zijn.

Waaruit bestaat een burrito?

Het belangrijkste onderdeel van een burrito is de bloemtortilla. Dit is meestal een grote, zachte tortilla gemaakt van tarwebloem, reuzel of olie, water en zout. Hij moet soepel genoeg zijn om te wikkelen zonder te scheuren, maar toch stevig genoeg om de vulling te dragen. Deze tortilla's worden meestal licht verwarmd of gestoomd om ze flexibel te maken en makkelijk te wikkelen.

Vullingen kunnen werkelijk alle kanten op. Veelvoorkomende kernvullingen zijn onder andere:

• Bonen – vaak gebakken pintobonen of hele zwarte bonen.
• Vlees – zoals versnipperd rundvlees barbacoa, gegrilde kip, carnitas varkensvlees, gemalen rundvlees gekruid voor een burrito of steak asada.
• Kaas – zoals een milde cheddar of Monterey Jack in Amerikaanse burrito’s, of een verse kaas in Mexico.

Aan deze basisingrediënten kan men Mexicaanse rijst gekookt met tomaat en kruiden, sla, salsa (veel soorten van pico de gallo tot pittige chile de arbol), guacamole of plakjes avocado, zure room of Mexicaanse crema, jalapeño of ingelegde chilipepers en nog veel meer toevoegen.

De opbouw is meestal als volgt: leg de tortilla plat, verdeel de vulling in een verticale streep of een klein hoopje, vouw de zijkanten naar binnen en rol de tortilla vanaf één kant op om alles te omhullen. Het doel is een strakke wrap, zodat er niets uitvalt. Veel burritozaken zijn trots op een roltechniek die een goed gestructureerde burrito oplevert die niet lekt of barst totdat je er gulzig in bijt.

Soms worden burrito's na het samenstellen licht gegrild (ook wel "gegrilde burrito" of "panini-geperste burrito" genoemd), waardoor de buitenkant lekker knapperig wordt. Een variant die bekendstaat als de "natte burrito" of "gesmoorde burrito" is in sommige gebieden populair – hier wordt de burrito bedekt met een rode of groene enchiladasaus en gesmolten kaas, waardoor het een mes-en-vorkgerecht wordt.

Wat de oorsprong van de naam betreft, het is Spaans voor "ezeltje". Eén theorie heeft betrekking op draagvermogen; een andere suggereert dat de opgerolde rugzak leek op een slaapzak of rugzak die ezels droegen. Hoe dan ook, het is een leuke naam die is blijven hangen.

Burrito's verschillen van andere soortgelijke gerechten. Een taco is bijvoorbeeld meestal een kleinere, open tortilla met minder vulling; een enchilada wordt gemaakt van maïstortilla's en gebakken met saus; een wrap (in niet-Mexicaanse contexten) kan bestaan uit verschillende soorten platbrood en internationale smaken. De identiteit van de burrito ligt in die zachte bloemtortilla en zijn opgerolde, gesloten vorm.

Hoe burrito's wereldwijd zijn geëvolueerd

Hoewel burrito's onmiskenbaar een product zijn van Mexicaanse en Mexicaans-Amerikaanse culinaire vindingrijkheid, zijn ze inmiddels ook ver daarbuiten omarmd. In de Verenigde Staten zijn ze in veel steden net zo alomtegenwoordig als pizza of hamburgers. Fastfoodketens die burrito's op maat aanbieden, zoals Chipotle, Qdoba en Moe's, hebben het voor mensen gemakkelijk gemaakt om een burrito als een standaard lunchoptie te beschouwen.

In landen als het Verenigd Koninkrijk en Australië zijn burritozaken als paddenstoelen uit de grond geschoten om in te spelen op de honger naar internationale streetfood. Daar vind je vaak fusionvarianten zoals een Indiaas geïnspireerde burrito met curry of een ontbijtburrito met lokale specialiteiten.

Over ontbijt gesproken, de ontbijtburrito verdient een vermelding. Deze variant, waarschijnlijk afkomstig uit het zuidwesten van de VS (New Mexico of Texas), vervangt de vulling van lunch en diner door een ontbijtgerecht – meestal roerei, aardappelen of hash browns, eventueel spek of worst, plus kaas en salsa. Het is een stevige manier om de dag te beginnen en is inmiddels over de hele VS verspreid (zelfs McDonald's heeft er een variant van op de menukaart).

Een andere interessante variant is de "sushi burrito", die in de jaren 2010 opdook in de stedelijke culinaire scene. Het is in feite een oversized sushirol, niet in stukken gesneden, die gegeten wordt als een burrito – een leuke oosterse en westerse hybride die speelt met de vorm van de burrito.

In sommige gevallen is het concept van een burrito zo uitgebreid dat het dingen omvat zoals de "burrito bowl" – alle burritovulling in een kom zonder tortilla, voor de koolhydraatbewuste of glutenvrije doelgroep. Er is zelfs een burrito-deken te koop – een grappig dekentje dat eruitziet als een gigantische tortilla, zodat je jezelf thuis als een burrito kunt inpakken!

Dit toont de culturele penetratie van de burrito aan: het is niet alleen voedsel, het zit in memes, merchandise en straattaal. Mensen maken bijvoorbeeld grapjes over "mijn burrito eraf vriezen", of noemen een baby in een doek gewikkeld een "babyburrito".

Ondanks deze luchtige uitbreidingen blijft de burrito op een basisniveau zeer bevredigend. Voor veel Mexicaans-Amerikanen is het comfortfood, een vleugje thuis of jeugd. Voor anderen is het een vullende maaltijd die relatief goedkoop kan zijn. Internationaal gezien vertegenwoordigt het een stukje van de veelzijdigheid van de Mexicaanse keuken.

Interessant genoeg vind je burrito's in Mexico vooral in het noorden of in toeristische gebieden. De keuken van Midden- en Zuid-Mexico kent een eigen overvloed aan verpakte gerechten zoals taco's en tamales, maar burrito's zijn daar niet traditioneel. Je zou kunnen zeggen dat de burrito pas echt een culinair icoon werd toen hij de Verenigde Staten bereikte, waar hij in omvang en populariteit toenam.

Deze grensoverschrijdende evolutie is nauw verbonden met veel gerechten die wereldwijd worden: de essentie van een gerecht overnemen en deze versterken of aanpassen aan nieuwe contexten. Op zijn best is een burrito een harmonieus geheel – elke hap bevat een beetje van alles, een mozaïek van smaken die gewoon werkt.

 

Eenvoudige burrito-recepten

Het makkelijkste burrito recept

Samenvatting: Een simpele, diepvriesvriendelijke burrito gevuld met gekruid rundergehakt, rijst, maïs en kaas. Ideaal voor drukke avonden of bij het voorbereiden van maaltijden. Bekijk recept

Ontbijtburrito's

Samenvatting: Geef je dag een boost met heerlijke ontbijtburrito's gevuld met romige roerei, knapperige hash browns en pittige salsa! Bekijk recept

Gemakkelijke rundvleesburrito's

Samenvatting: Rundergehakt op smaak gebracht met tacokruiden, gecombineerd met rijst, zwarte bonen en kaas, verpakt in een warme tortilla. Bekijk recept

Gesmoorde rundvleesburrito's

Samenvatting: Rundvleesburrito's met een rijke enchiladasaus en gesmolten kaas, perfect gebakken voor een heerlijke maaltijd. Bekijk recept

Avocado Kip Burrito's

Samenvatting: Gegrilde kip, romige avocado, rijst en kaas komen samen in deze verse en bevredigende burrito. Bekijk recept

Leuke dingen om te weten over burrito's

Burrito's hebben hun portie leuke records en anekdotes gehad. In 2010 creëerde een restaurant in Mountain View, Californië, wat toen 's werelds grootste burrito was, met een gewicht van meer dan 2000 kilo en een tortilla ter grootte van een boksring! In 2019 werd in Mexico een nieuw record gevestigd voor een burrito van meer dan 2 kilometer lang. Het is duidelijk dat de burrito inspireert tot het maken van gigantische prestaties.

Op kleinere schaal heeft de "mini-burrito" (of burrrtio zoals sommigen het liefkozend noemen) trend zich ontwikkeld tot voorgerechten of cocktailpartysnacks in burritovorm. Nog een eigenaardigheid: in de begintijd van de ruimtevaart smokkelde astronaut en later congreslid John Young in 1965 een cornedbeefsandwich aan boord van Gemini 3, wat nogal een schandaal was vanwege de kruimels. Als reactie hierop ontwikkelde NASA ruimtevriendelijke gerechten, en tortilla's bleken perfect omdat ze niet kruimelen zoals brood.

Astronauten gebruiken tegenwoordig vaak tortilla's om "ruimteburrito's" te maken met pindakaas of andere vullingen. Zo is de burrito in principe in ieder geval de ruimte in gegaan.

Taalkundig gezien is burrito als leenwoord in andere talen terechtgekomen. Zo kun je in het Japans "ブリトー" (buritō) op een menukaart zien staan. De charmante, letterlijke betekenis van de naam leent zich voor namen van huisdieren en bedrijven. Er is een keten die "Burrito Boyz" heet en een die de brutale naam "Illegal Pete's" draagt, verwijzend naar de "smokkel" van een burrito (er is geen sprake van daadwerkelijke illegaliteit, alleen van gewaagde branding).

Het is ook belangrijk om te weten dat niet alle burrito's monsterlijk zijn. Als je bijvoorbeeld een traditioneel restaurant bezoekt in Ciudad Juárez of El Paso, krijg je misschien een bescheiden burrito die meer op een licht mollige taco lijkt, en die net zo authentiek is.

Burrito's worden soms verward met andere wraps: de Tex-Mex "chimichanga" is bijvoorbeeld in wezen een gefrituurde burrito, wat resulteert in een knapperige korst. Volgens de legende is de naam chimichanga afkomstig van een kok die op haar tong beet op een scheldwoord toen ze per ongeluk een burrito in de frituurpan liet vallen en "chimichanga!" riep. Of het nu waar is of niet, het is een ander leuk onderdeel van de uitgebreide familie van de burrito.

Kortom, de reis die de burrito heeft afgelegd van een regionale Mexicaanse maaltijd naar een wereldwijd fenomeen, laat zien hoe een eenvoudig concept (heerlijke ingrediënten gerold in een platbrood) eindeloos kan worden aangepast en toch nog steeds de oervoldoening van een goede, stevige hap biedt.